Dairesel kavşakların şekillerin oluşmaya başladığı 1970’li yıllardan sonra, 1905 yılında yeni form ile modern kavşaklar oluşturulmaya başlandı. Göbeğin merkez noktasına doğru bağlantı yolları dik açılarda yaklaşır, ve sürücülerin kavşağa girmeden önce, önemli ölçüde yavaşlamasını veya durmasını gerektirir. Mühendisler buna trafik çemberi demişler.

1930’larda Amerika yol departmanı dönel kavşaklar için rotasyon çalışmaları başladı, modern kavşaklarda olduğu gib, dönel kavşaklara daha yüksek hızda birleşmesine izin veren, kademeli açıyla giren bağlantı yolları planlandı.

Ancak beklenmedik bir olay meydana geldi, göbeğin tam ortasındaki araçlar, kavşağa hızlı giren/yaklaşan araçlara yol vermek zorunda kaldı (Tam da bu anlattığım örnekleri tekrar bir okuyun lütfen, çünkü maalesef ülkemizdeki dönel kavşaklar böyle işliyor)

Mühendisler, göbeğe giriş ve bir sonraki çıkış arasındaki şeritleri değiştirmek için yeterli şerit ve bolca alan verdiklerinde trafiğin sonsuz akacağını düşündüler.

Sonuç: Bu tasarım büyük tıkanıklıklara ve yüksek kaza oranlarını ortaya çıkardı. Aradan 20 yıl geçti ve 1950’lerin ortalarında dönel kavşak bilgi rehberi yayınlandı. Bundan da 16 yıl sonra 1966’da İngilizler konuya kendileri kural getirdiler ve kabul etmek lazım büyük başarıydı.

Bu tasarımların anlatımına devam etmeden ülkemizdeki modeller ve problemlerinden bahsetmek istiyorum, problemler deyince; yanlış anlaşılmasını istemem o yüzden de yukarıda bahsettiğim modern dönel kavşakların Türkiye’deki modern kavşak inşasında bir tasarım standartı kullanılmamakta, daha çok arazi yapısına ve yolun geometrisine uyacak bir hesaplama yöntemi kullanılmaktadır. Bunun sonucu olarak da işletim açısından sorunlu, trafik açısından efektif çalışmayan ve en önemlisi güvenli olmayan dönel kavşaklar ortaya çıkmıştır.

Halbuki modern dönel kavşakların tasarım ve trafik alışkanlığı için geometrik şekiller bulunmaktadır.

Örneklendirme yapalım, nedir geometrik şekil?

• Dairesel Çap
• Yaklaşım Genişliği
• Çıkış Genişliği
• Önerilen Max. Giriş Tasarım Hızı
• Her Bir Yaklaşımdaki Max. Giriş Şerit Sayısı
• Tipik Günlük ( Saatlik ) Araç Sayısı

Tüm bu kriterler aslında trafik paylaşımı ve ortak alan kullanımı için çok önemlidir. Tıkanıklığı önlemek ve akışkanlığı artırmak için dönel kavşaklar dünyanın her yerinde başarılı olmuştur. Fakat itiraf etmeliyim ki, Dünya’nın en tuhaf kavşakları dönel kavşak olarak görebilirsiniz.

Çünkü İngiltere’de farklı Amerika’daki uygulamada çok farklı bu dönel kavşaklar. Avrupa’daki en fazla dönel kavşak Fransa’da diyebiliriz.

Çoğu zaman dönel kavşaklar hem operasyonel hemde güvenlik açısında diğer kavşak biçimlerine göre çok daha iyi bir alternatiftir. T Kavşak ile dönel kavşaklar arasında trafiğin akışkanlığı ile ilgili araştırmalarda %64 ile %80 arasında verimlilik farkı ve hareket farkı ortaya çıkmaktadır.

Ayrıca verimlilik ve akışkanlık söz konusu olmuşken hepimizin bildiği gibi Türkiye’deki dönel kavşakların neredeyse %90’nda maalesef trafik ışıkları var, evet tam da göbeğin ortasında. Hatta giriş ve çıkışlarında da var bu ışıklardan.

Bu göz ardı edilemeyecek kadar problemli karmaşık ve tıkanıklık yaratan bir trafik ortamı oluşturmaktadır. Trafik sisteminin işleyişine espirili bir yaklaşımda bulunursak, Trafik Işıkları Diktatör Sayılır, ne zaman duracağımızı ve gideceğimizi söylüyor. Fakat dönel kavşaklar ise görgü kuralları çerçevesinde demokratiktir.

Uzlaşma ve işbirliği erdemlerine teşvik eder.

Ülkemizdeki göbek/dönel kavşakları için Kaldırın Şu Trafik Işıklarını diyorum ve ortak paylaşım alanı olduğunu eğitici-öğretici programlar ile kamu spotu ya da farklı öğreti metodları ile en azından bir sonraki genç nesil için fayfası olacaktır.

Sevgilerimle, Mert İNTEPE.