Güvenli Sürüş Teknikleri İle Virajlar daha Emniyetli Olabilir
Hepimizin bildiği gibi viraja girerken alınacak tedbirler ve dikkat edilecek unsurlar, trafik güvenliğini artıracaktır.
Temel prensipler nedir?
Doğru Pozisyon:
Virajlara girişte, aracınızın doğru pozisyonda olması güvenliğinizi artıracaktır. Virajlarda ne kadar az direksiyonun çevrilmesine başvurulursa, kayma tehlikesi de o kadar az olur. Karşı şeride geçmemek, kendi aracınız ve diğer araçların güvenliğini tehlikeye atmamak şartı ile, yolun orta noktasına yakın olmak sağ dönüşlerde görüş açınızı artıracaktır. Yolun sizin şeridinizdeki en uç noktası, görüşün en çok olduğu yerdir. Birçok sürücü hafif virajlı yollarda, en az direksiyon kırarak düz gitmek ister. Unutmayın, aynı zamanda kanunen karşı şeride geçmemek zorundasınız.
Doğru Hız:
Virajlara girişte, güvenlik için en önemli faktör “giriş hızı”dır. Viraj ne kadar keskinse, (dönüş ne kadar darsa) o kadar yavaş olunmalıdır. Diğer bir deyişle viraj içinde kendi şeridinizde kalacak hızda hareket etmelisiniz.
Hıza Uygun Vites:
Viraja, doğru hızla girmenin yanında, vitesi de doğru kullanmalıyız.Unutmayınız, hızınıza uygun viteste olmalısınız. Zorunlu kalmadıkça, viraj içinde seyrederken vites değiştirmemeye gayret edin. Vites değiştirirken, bir elinizi direksiyondan çekmek zorunda kalacaksınız. Oysa, direksiyon hakimiyetinizi yitirmemek ve direksiyonu sıkıca kavramaya en fazla ihtiyacınız olan zaman, bu an olabilir.
İhtiyaç Halinde Fren Uygulanmalı:
Eğer giriş hızınız uygun seçilmişse, fren uygulamanıza da gerek kalmayacaktır. Bu da tercih edilen bir durumdur. Olumsuz yüzey şartları ve virajın bizatihi varlığı kaymanıza neden olacak uygun ortamları hazırlar. Bunu fren yaparak ortadan kaldırabilirsiniz, Bu gibi durumlarda debriyaj + ile birlikte basılan fren çok önemlidir.
Unutulmaması gereken bir başka hususta, virajlarda sollama yapılmamasıdır. Bu yalnız görüş kısıtı nedeniyle çok tehlikeli değil, aynı zamanda bölünmüş yollarda da geçtiğiniz aracın savrulması vb. nedenlerle güvenli değildir.
Viraj İçinde Hareketinizi Etkileyen Kuvvetler
Bu kısımda, trafik güvenliği açısından önemli bir konu olan viraj dönüşlerindeki etkilerden söz edeceğiz.
Virajda araca etki eden kuvvetlerin farkında olursak doğabilecek sonuçlardan haberdar olup, buna göre tedbirlerimizi alabiliriz.
Bir viraj üzerinde yatay dönüş yapan aracınızı etkileyen kuvvet “merkezkaç kuvvetidir.” Merkezkaç kuvvetin hıza bağlı olarak iki temel etkisi bulunmaktadır. Bunlar, aracınızın yoldan savrulmasına ve devrilmesine neden olurlar.
Hızınız belirli bir değere ulaştığında, merkezkaç kuvveti ile aracınızın savrulma(Spin) durumu ortaya çıkar. Hızın daha da yüksek olması, aracınızın devrilmesi ile sonuçlanacaktır. Unutmayınız, virajdaki tehlikeler, hızınız ve virajın sertliği ile ilgilidir.
Bu tehlikeli durumları ortadan kaldırmak için iki uygulama söz konusudur:
Bunlardan birincisi, yola proje ve inşaat anında merkezkaç kuvvetini dengelemek üzere dever tatbik edilmesidir. Bu en basit açıklamasıyla, dönüş öncesinden başlayarak yolun bir kenarının diğerine göre kaldırılmaya başlanmasıyla uygulanır. Virajda maksimum devere ulaşılmış olur. Bu durum, yani yolun bir kenarının kaldırılmış hali, viraj boyunca davam eder. Virajı terk ederken, ilgili yol kenarı indirilmeye başlanır. Nihayet, düz yol kesimine ulaşıldığında yol eski başlangıç halini alır, çünkü merkezkaç kuvveti ortadan kalkmıştır.
Sürücülerimizin şikayetleri, bazı virajlarda eksik ya da yanlış dever(halk tabiri yanlış eğim) uygulandığı şeklindedir. Bu durum nadiren söz konusudur ve derhal düzeltilmesi gerekir. Diğer yandan, çoğu kez bu tür dönüşlerde sürücünün hız limitlerinin üstünde seyretmesi söz konusudur ve doğru uygulanmış dever bile oluşan merkezkaç kuvvetini dengelemeye yetmemektedir.
Bir diğer yararlı bilgi ise, şehir içi kavşaklarda dever uygulamasının yapılmamış olmasıdır. Şehir içi kavşaklarda da dönüşler mevcuttur ve merkezkaç kuvvetleri söz konusudur. Ancak, trafik güvenliği açısından şehir içlerinde hızınızı azaltmadan ve yüksek hızlarla dönüş yapılması istenmez. Bu çoğu zaman, ışıklı ve kontrollü kavşaklarda zaten söz konusu değildir. Bu nedenle çok düşük hızlarda ve gerektiğinde durarak dönüşler gerçekleştiğinden, dever uygulanmasına gerek duyulmaz.
Tehlikeli durumları ortadan kaldırmak için deverle birlikte başvurulan ikinci tedbir hızın azaltılmasıdır. Merkezkaç kuvvetin etkilerini artıran en önemli etken “hız”dır. Hızın, trafik işaretleriyle o kesimde aşağı çekilmesiyle, aracı kullanan güvenli sürüşe yönlendirilmiş olur. Hızınızı belirtilen limitlere indirmek ve aşağısına çekmekle, virajda karşılaşacağınız etkileri en aza indirmiş olursunuz.
Son olarak ‘’S’’ virajlar tabiri ile adlandırılan viraj tiplerinden bahsedelim, sürücüler çevrelerinden duydukları bir tekniği bu tip virajlarda sıklıkla uygulamaya gayret ederler ve çok büyük risk aldıkları bilmezler.
Nedir bu uygulanan teknik, aşağıdaki görselden de anlayacağınız gibi virajı keserek hareket etmek, yani düz gitmek için bir içten bir de dıştan viraja girmek. Bu stilin gerçek adı viraj çizgisidir, günlük hayatımızdaki trafikte uyguluyor olmak kaza riski yaratmaktadır.
Bu tekniği günlük hayatınızda UYGULAMAYINIZ.
Özet; Viraj hızınızı viraja başladığınız şeritte bitirecek şekilde, kendi şeridinizden dışarıya çıkmayacak şekilde ayarlayınız.
Kayma Nedenleri
Kaymayı kontrol edebilmek için kayma nedenlerini bilmelisiniz, böylelikle kaymayı kontrol edebilirsiniz. Böylece sizin ve aracınızın güvenliğini sağlarsınız.
Araçların kayma nedenleri şunlardır:
• Aşırı Hız: Hızınızı azaltarak, izin verilen hız limitlerinde seyrederek, kayma risklerini en aza indirebiliriz.
• Sert Direksiyon Manevraları: Sert direksiyon kırmaları, aşırı hızla birleştiğinde önemli kayma nedeni olur. Bu nedenle, ani manevralardan kaçınılmalı, özellikle virajlara girerken, doğru araç pozisyonu ve direksiyon tutuşuyla kayma riski azaltılmalıdır.
• Aşırı hızla birlikte sert ivmelenme: Aşırı hızla birlikte, aracınızın ani bir şekilde ivmelenmesi tipik bir kayma nedenidir. Birçok genç sürücü, çok yanlış olarak gösteri nitelikli bu hareketi yapmaktadır. Benzer bir girişimin yüksek hızlarda tekrarlanması ölümcül sonuçlar yaratacan kaymalara neden olacaktır.
• Kayma Türleri / Arka Tekerlek Kayması:
Bu kısımda kayma türlerini, kayma sürecini, riskleri ve olası çözüm yollarını ele alınmaktadır.
Bir aracın kaydığı hissedildiği anda, doğru hareketler yapılıp kontrol sağlanmazsa, kaymanın etkileri büyük sorunlara yol açabilir. Şimdi bunların nasıl önlenebileceğini göreceğiz.
Kayma Tipleri:
Belli başlı üç tür kaymadan söz edilebilir.
Bunlar:
Arka tekerlek kayması,
Ön tekerlek kayması
Dört teker kayması.
Kaymanın ilk anlarında, aracın davranışına bağlı olarak sürücünün algıladıklarından, yine sürücünün kayma tipine karar vermesi, bir önlem alınmasının ilk koşuludur. Elbette bu saniyelerle ölçülecek kısacık bir zaman diliminde, süratle alınması gereken bir karardır. Bu kayma nedeninin bilinmesi, bağlı olarak nedenin ortadan kaldırılması ve nihayet aracın yeniden düzeninin sağlanması için gerekenlerin yapılması sürücünün telaşla değil ancak hızla yerine getirmesi gereken şeylerdir. Burada, sürücünün deneyimi büyük önem taşır.
Biz yine de deneyimli-deneyimsiz, tüm sürücülerimize bazı hatırlatmalar yapalım. İsterseniz ‘arka tekerlek kaymasından başlayalım.
Arka Tekerlek Kayması:
Bu kaymaya neden olan faktörler:
a) Aşırı hız.
b) Hızla birlikte sert direksiyon hareketi (manevra)
c) Sert ivmelenme
Bu kayma türü, sürücüde, düşey aksı etrafında dönmeye çalışan araç tarafından ortaya çıkarılan bir dengesizlik algılaması yaratır.
Araç yana dönmeye çalışır ve eğer bu kontrol edilmezse, tüm çevresinde dönme eğilimine girer. Algılama, direksiyonun çevrilmesinden daha hızlı bir şekilde ön camdan akan görüntülerle de pekişir.
Ön Tekerlek Kayması
Genel olarak kayma türlerini ve arka tekerlek kaymasını gördükten sonra şimdide ön tekerleklerde kayma nedenlerini ve risklerini görelim.
Dönüşlerde kaymanın nedenlerinden biri olan ön tekerlek kayması hakkında yeterince bilgi sahibi olmalıyız.
Şimdi, 2. kayma türünü yani ‘ön tekerlek kaymasının’ nedenlerini ve sonuçlarını konuşalım.
Ön Tekerlek Kayması:
Bu kaymaya neden olan faktörler:
a) Aşırı hız
b) Hıza bağlı olarak sert direksiyon hareketi
Bu kayma genellikle köşelerde ve dönüşlerde ortaya çıkar. Direksiyon hakimiyetinin tümüyle ortadan kalktığı hissini uyandırır. Araç istenen manevra yerine direkt ileri gitme eğilimindedir. Bu durumda, ön camdaki görüntü beklenenden daha yavaş değişmektedir. Sürücüde yapacak hiçbir şey kalmadı, direksiyonu da çeviriyorum daha ne yapayım hissi uyandırır. Aracınız İster istemez virajın dışına doğru gider.
Dört Tekerlek Kayması
Genelde Arazi araçlarında görülür, Arazi vitesinin 4H konumunda yaşanır, virajın içinde parelel olarak virajın dışına kayma eğilimi gerçekleşir, sürücü ne yaparsa yapsın yanal kayma başladığında tekrar yol konumuna dönmek çok zordur.
‘Dört tekerlek kaymasının’ nedenlerini şöylece açıklayabiliriz:
Dört Tekerlek Kayması:
Arazi araçları arazi vitesleri konumunda hareket ederken (Anayolda)sürücüler genel olarak hiçbir şekilde kaymayacağını düşünür. Neden, çünkü 4X4 vites konumuyla hareket ediyor kayma oluşmaz, tam tersi bir gerçeklik söz konusudur. Burada ortaya çıkan sorun, arazi araçları 4H konumunda iken ön ve arka tekerlekler arasında farklı güç dağılımı mevcuttur, kaymanın en önemli sebebi budur.
Kaymayı Nasıl Düzeltebiliriz?
Kayma tipleri ve nedenlerini konuştuktan sonra, kaymayı nasıl düzelteceğimizi göreceğiz.
Eğer kayma sırasında ve yapacağınızı biliyorsak ve bunları telaşsız uygularsak. Bu konuda eğitimliysek aracımızı tekrar güvenli sürüş durumuna getirebiliriz.
Şimdi, değişik türler için, kaymayı nasıl düzeltebileceğimizi konuşalım.
Kaymayı Düzeltmek İçin Öneriler:
Sürücü tarafından kayma algılandığında, araç üzerinde doğru ve gerekli kontrol adımlarının atılması gerekir.
Aşağıdaki öneriler akılda tutulmalıdır, ancak deneyim önemlidir.
1. Arka tekerlek kayması: Ayağınızı gaz pedalından çekerek kayma nedeni ortadan kaldırmaya çalışın.
Örneğin aracınızın arkası sağa doğru kayıyorsa, ön tekerlekleri de sağa çevirin, sola kayıyorsa, tekerlekleri de sola çevirin. Yani arka taraf ne tarafa kayıyorsa o tarafa direksiyon manevrası yapınız. Denge tekrar kazanıldığında, gidiş yönünüze yumuşak bir direksiyon hareketi yapmalısınız. Fazla ve uzatılmış direksiyon hareketlerinden kaçının, bu takdirde az önce kaydığınız yönün aksine bir kayma başlayacaktır. Bu işlemleri manuel bir araçta debriyaj pedalına basarak yapmak, kaymaktan kurtulmanın en önemli kriteridir.
2. Ön tekerlek kayması: Ön tekerlek kaymasını düzeltmek için yumuşak biçimde ayağınızı gaz pedalından çekin ve direksiyonunuzun manevrasını yumuşatın (kayma öncesi yöne ve niyetinizdeki gibi) gitmek istediğiniz yöne doğru açıyı düzeltin. Eğer ön tekerlek kaymaya devam ediyorsa, yumuşak biçimde frene dokunup, hızın istenen seviyeye gelmesini sağlayın. Bu frenleme, hız istenen seviyeye inene kadar devam etmelidir, bu bir duruş frenlemesi değildir.
3. Dört tekerlek kayması: Debriyaj pedalına basarak itme gücünü ortadan kaldırın. Daha sonra frene tekrar hafifçe dokunun.
